Wat is er mooier dan leerlingen in staat stellen elke schooldag te beginnen én te eindigen met een rustpunt. In een omgeving die zij kennen, met een vaste groep medeleerlingen en met een coach die hen begeleidt. Gedurende de hele schooltijd. Twee ankerpunten per dag die leerlingen helpen met de goede dingen aan de slag te gaan. Die de ruimte bieden samen in een veilige omgeving de wereld om de school heen te bespreken. En die ervoor zorgt dat elke schooldag goed wordt afgesloten. In een sfeer waarbij leerlingen zich gehoord, gezien en begeleid voelen. Zodat zij gaandeweg meer hun leren zelf kunnen reguleren.
Voor menige onderwijsprofessional klinkt het bovenstaande wellicht aanlokkelijk maar als moeilijk te realiseren. Maar binnen het Kunskapsskolan onderwijs is het een beschrijving van de werkelijkheid. Elke dag weer. Althans: wanneer het Kunskapsskolan onderwijsprogramma in zijn geheel wordt gevolgd. Want binnen deze vorm van gepersonaliseerd onderwijs is het goed in- en uitchecken van leerlingen binnen ‘de basegroup’ een randvoorwaarde. Al gebiedt de eerlijkheid te erkennen, dat het op niveau houden van dit dagelijks gebeuren nog best een uitdaging is. Want er liggen valkuilen op de loer. Alle reden dus om vijf manieren langs te lopen die de kwaliteit van de basegroup optimaliseren.
Inhoudsopgave
Het gesprek
Een goed functionerende basegroup draait om de relatie tussen leerlingen onderling én tussen docent en leerlingen. Met de kwaliteit van ‘het gesprek’ in een centrale positie. Dus niet alleen samen naar het nieuws kijken, maar juist ook leerlingen actief leren om te luisteren zonder meteen te reageren, en trainen in het aangaan van een gesprek waarin zij aan elkaar uitleggen waar hun mening op is gebaseerd. Met het goede gesprek wordt ook de reflectie van de planning van de werkzaamheden gedurende de dag gestimuleerd. Want de ene leerling heeft meer hulp nodig dan de andere. Besef als coach/docent dus dat de basegroup in de ochtend het eerste moment van de dag is waarbij de Kunskapsskolan principes van hoge verwachtingen en afnemende sturing in praktijk moeten worden gebracht. Met het gesprek als misschien wel het belangrijkste instrument.
Tools in je rugzak
Zorg dat je als docent altijd een rugzak bij je hebt waarin een verzameling tools en werkvormen zit waarmee je de sessies voor de groep als geheel of de begeleiding van individuele leerlingen kunt optimaliseren. Zodat je in staat bent snel te schakelen en altijd een instrument bij de hand hebt wanneer je dat nodig hebt. Denk bijvoorbeeld aan het moment waarop je als docent merkt dat er in de basegroup – om welke reden dan ook – een gespannen sfeer hangt. Dan kun je ervoor kiezen de ‘complimenten douche’ uit je rugzak te halen. Waarbij je elke leerling uitnodigt te zeggen wat er goed is aan individuele medeleerlingen. Dit doorbreekt de atmosfeer en creëert voor je het weet een basis om de oorzaak van de gespannen sfeer bespreekbaar te maken. Bedenk als docent dus welke tools en werkvormen je altijd bij je wilt hebben. Dat zal niet alleen jouw eigen wendbaarheid bevorderen, maar ook de kwaliteit van de basegroup sessies.
Goed observeren
Leerlingen moeten begrijpen wat zij hebben te doen, zéker binnen gepersonaliseerd onderwijs. Zijn de leerdoelen duidelijk en snappen zij wanneer een presentatie/opdracht goed is afgerond? De basegroup is het ideale moment voor coach-docenten om dit vast te stellen en leerlingen te coachen waar dat nodig is. En dus is het belangrijk leerlingen goed te observeren en waar nodig actief te interveniëren. Vraag dus regelmatig aan leerlingen om uit te leggen waarom zij van plan zijn om die dag bepaalde dingen te gaan doen. Help ze om op maandag een planning voor de hele week te maken zodat ze hun werk in een groter tijdspanne zien dan alleen een dag. Dat geeft je inzicht en schept de ruimte om te helpen waar dat nodig is. Denk in dit verband ook aan de vijf fasen van het goede coachgesprek: contact maken, terugkijken naar het leerproces van afgelopen week, wat betekent dit, hoe ga je het nu komende week aanpakken en wat spreken we af. Dat gaat je enorm helpen.
Middel en doel
Het is een van de grootste valkuilen binnen de basegroup: dat dit mooie middel doel op zich wordt. Voor je het weet zijn de in- en uitcheckbijeenkomsten routinematige ‘afvink-sessies’ geworden. Stel jezelf als docent daarom regelmatig de vraag: leveren de basegroup sessies mijn leerlingen de juiste toegevoegde waarde op? Voelen ze zich gezien en gehoord? Hebben ze voldoende ondersteuning om gedurende de dag steeds wat meer eigenaarschap te nemen? Reflecteren ze op de wereld om hen heen? En voeg ik tijdens deze sessies voldoende toe? Even een metertje afstand nemen en met een kritische blik kijken levert vaak al zóveel op. Met als aanvullend advies: wissel inhoud van de bijeenkomsten af. Besluit eens om niet samen een nieuwsitem van het Journaal te bekijken, maar een gebeurtenis uit de directe omgeving van de school te bespreken. Ook dit voorkomt routine.
Gedrag en leervraag
Stel, je merkt op een ochtend dat de leerlingen erg druk zijn en niet bezig gaan met het plannen van hun werk voor de dag. Dan kun je corrigerend optreden, maar het is ook een kans om als docent het gedrag van leerlingen te vertalen naar een leervraag. Door aan hen te vragen: ‘wat gebeurt er nu met jou waardoor het plannen van jouw werk geen prioriteit heeft?’ Of: ‘wat is de reden dat je nu zo reageert’? Ook hier komen je coaching skills uitstekend van pas. Zo ben je met de leerlingen in gesprek en verander je een moeilijke situatie in een nuttig leermoment. En sla je een dubbelslag. Want niet alleen heb je zelf een weg gevonden, maar je hebt leerlingen ook laten zien hoe zij naar hun eigen gedrag kunnen kijken.
Goede basegroup sessies vragen om regelmatige reflectie op de doelstelling van basegroup: de basegroup zorgt ervoor dat de leerling dagelijks wordt gezien en gehoord door zijn coach en dat de leerling dagelijks doelen stelt en een plan maakt voor de dag en week. Daarnaast versterkt de basegroup het groepsgevoel en biedt het de mogelijkheid voor het bespreken van de actualiteit. Het belang van de kwalitatieve in- en uitcheck momenten kan eigenlijk niet worden overschat. Sterker nog: hoe beter die momenten zijn, hoe beter leerlingen in hun leren zullen functioneren.
Voor meer informatie over de Kunskapsskolan Community Nederland kun je kijken op de website van de Community.