‘Toen ik kwam kijken op een school en aan een leerling vroeg wat het mooiste moment van de dag was, kreeg ik als antwoord: het einde van de dag!”. “Oh zei ik, zeker omdat je dan je mobieltje weer terug krijgt en lekker naar huis kan?” Zei de leerling: “nee, omdat ik dan ga kijken welke doelen ik allemaal behaald heb natuurlijk!’.
Een van de deelnemers tijdens het jaarlijkse Kunskapsskolan Nederland Congres 2019, gisteren in Groenekan. Een jaarlijks congres voor leraren en schoolleiders die verdieping zoeken. Als follow up na eerste contacten met Kunskapsskolan en/of gepersonaliseerd onderwijs. Of uit nieuwsgierigheid, zoals een van de deelnemers het uitdrukt: ‘Om uit te vinden of dit iets is dat bij ons past’. Waar onderwijsprofessionals die gepersonaliseerd onderwijs al aanbieden hun ervaringen delen met collega’s van tientallen geïnteresseerde scholen. In totaal 25 verschillende inhoudelijke sessies.
Gericht op het voortgezet onderwijs en op het primair onderwijs en het MBO. Niet alleen omdat gepersonaliseerd onderwijs binnen elk onderdeel van het Nederlandse onderwijs een plek kan hebben, en geschikt is voor elke leerling. Maar ook omdat Kunskapsskolan als ambitie heeft om uiteindelijk een ‘doorlopende leerlijn’ te creëren. Op basis van uitdagende doelen en heldere criteria. Waarmee de mogelijkheid wordt gecreëerd om de keuze van leerlingen voor het onderwijs dat hun latere leven bepaalt, uit te stellen.
Herkenning
Voor veel deelnemers is het een feest van herkenning. In termen van wat er moet gebeuren, èn ten aanzien van de huidige situatie op scholen. Dus is ‘Wij doen dit eigenlijk al’ een veelgehoorde observatie. Door anderen aangevuld met ‘natuurlijk herkennen wij een heleboel zaken. Maar nu zie ik dat het tot één geheel kan worden gebracht. Met een duidelijk potentieel. En wordt duidelijk waar aan onze kant de oningevulde plekken zitten.’
Eensgezind is iedereen over de behoefte aan ontwikkeling. Niet vanuit een negatief beeld, maar vanuit trots op het beroep. Dus is betrokkenheid – bij de leerlingen èn de leraar – een rode draad die in Groenekan niet te missen is. Op retorische wijze weergegeven door een van de deelnemers: ‘Hebben we wat te doen? Ja! Is het lastig? Ja! Is het mogelijk? Ja! In elke MissieVisie staat ‘de leerling centraal’. Maar wat als we dat nu ook eens echt gingen doen…!!.’
Door een ander aangevuld met: ‘We willen veranderen naar gepersonaliseerd leren, maar wij zijn klassiek opgeleid. Dus moeten we werken aan onze mindset.’ Benadrukkend dat een transitie naar gepersonaliseerd onderwijs niet vanzelf gaat. Tijd en energie kost, en niet zonder risico’s is. Terwijl het proces geen negatieve invloed op de kwaliteit van het onderwijs mag hebben. Of, zoals een ervaren leraar het omschrijft: ‘Het Waarom en het Wat zijn vaak wel helder, maar het Hoe vaak niet zo. Als leerkrachten daarop vastlopen, hebben zij vaak de neiging om in het oude patroon terug te schieten.’
Begeleiding
Dus is het zaak om hen de juiste begeleiding te bieden. En vertelt een ervaren schoolleider dat binnen zijn school leraren elkaar trainen. ‘Omdat wanneer je kunt schitteren in wat je goed kan, je ook de ruimte voelt om hulp te vragen op wat je moeilijk vindt.’ En houden de mensen van Kunskapsskolan hun gehoor voor dat gepersonaliseerd onderwijs de passie van leraren om jonge mensen te helpen ontwikkelen juist voorziet van extra dynamiek, inhoud en werkplezier. Met méér professionele vrijheid. Als alternatief voor de doorgeslagen onderwijswereld die, zoals medeoprichter van Kunskapsskolan Nederland Raymond van Kerkvoorden het bij zijn congres-opening omschrijft: ‘Het draait om efficiëntie en rendement denken, om ‘meten en controleren’. Daar waar woorden als ‘aandacht’, ‘tijd’, vertrouwen’, ‘ruimte’, keuzevrijheid’ en ‘kwaliteit’ de gezamenlijke maatstaf dienen te zijn.’
Drie veranderingen
Volgens Van Kerkvoorden zijn er in het Nederlandse onderwijs drie veranderingen nodig:
- ‘Het taakgerichte, opdrachtgerichte en inspanningsgerichte onderwijs moet worden veranderd in leerdoelgericht onderwijs. Met leerdoelen die zijn geformuleerd in een taal die helder is voor leerlingen en ouders.’
- ‘Het onderwijs anders organiseren en de organisatie om het onderwijs heen veranderen, om het behapbaar te houden voor de leraren en leerlingen, en tegelijk ook betaalbaar voor de samenleving.’
- ‘Een cultuurverandering realiseren waarin we elkaar uitdagen om te durven kijken naar wat wij als schoolleider of leraar moeten veranderen om gepersonaliseerd onderwijs mogelijk te maken.’
Maar het begint met een duidelijk mensbeeld: elk kind is uniek. Met eigen ambities en talenten. Vast van plan om iets van het leven te maken. Leerlingen die intensief worden begeleid, uitgedaagd, geconfronteerd en gestimuleerd om het beste uit zichzelf te halen. Op hun niveau, en in hun tempo. Geen vrijheid/blijheid, maar met afnemende sturing: leerlingen krijgen pas ruimte om zaken zelf te bepalen als zij daar aantoonbaar aan toe zijn. Met daarnaast: een balans tussen kennis en vaardigheden. Enerzijds opleiden voor het wettelijk examen, maar daarnaast ook de vaardigheden aanleren die in de veranderende wereld nodig zijn. Met het onderwijs daaromheen georganiseerd. Uitvoerbaar, betaalbaar, verantwoord en duurzaam. Zodat leraren voor iedere leerling het verschil kunnen maken. Want het is hún toekomst.
Kids Reporters nieuwsverslag
Onze Kids Reporters waren ook dit jaar weer van de partij en maakten van het Kunskapsskolan Nederland Congres 2019 het volgende nieuwsverslag: