Deze maand is de Onderwijsraad met de aanbeveling gekomen om leerlingen in het Nederlands onderwijs niet langer op 12-jarige leeftijd ‘te wegen en naar vervolgonderwijs in te delen’. Vergezeld van de aanbeveling om de eerste drie jaar van het voortgezet onderwijs gaandeweg te laten bepalen waar de talenten en ambities van leerlingen liggen. Om pas dáárna keuzen te maken voor specifieke opleidingen.

De publicatie van het rapport ‘Later selecteren, beter differentiëren’ van de Onderwijsraad is geen verrassing. Corona heeft veel problemen op het gebied van leerlingmotivatie en kansenongelijkheid blootgelegd. Toch zijn er veel onderwijsprofessionals opgestaan met waarschuwende woorden. Deels omdat in het verleden groots en meeslepend gepresenteerde onderwijsrevoluties enkele decennia later ten koste van enorme inspanningen weinig tot niets bleken te hebben opgeleverd. Om een van onze collega’s te citeren: ‘ik heb mijn hele carrière in het onderwijs gewerkt en heb moeten vaststellen dat er met vijftig jaar permanent aan het onderwijs sleutelen in de kern helemaal niets is veranderd’.

Wat ook telkens weer opvalt, is dat het onderwijs ‘van binnen naar buiten’ denkt. In het bedrijfsleven, waar minimaal 70 van elke 100 leerlingen uiteindelijk terechtkomt, zegt men: ‘Wij zitten niet in een tijdperk van verandering, maar in de verandering van een tijdperk’. Niet alleen economisch, maar ook maatschappelijk. Waarbij nieuwe eisen worden gesteld aan jonge mensen. Qua kennis èn vaardigheden.

Uitstijgen

Het is tijd voor het onderwijs om boven zichzelf uit te stijgen. Door zich niet te verliezen in Hoekse en Kabeljauwse twisten over wat ‘goed lesgeven’ is of ‘het juiste onderwijs’. Door eens voorbij te gaan aan de politieke ambities om het onderwijs te gebruiken om de samenleving in een gewenste mal te drukken. Maar oog te hebben voor wat er in de buitenwereld gebeurt en te erkennen dat leerlingen de dingen moeten meekrijgen die zij nodig (gaan) hebben.

Laten we als onderwijswereld gaan doen wat we de leerlingen proberen bij te brengen: elkaar zien en horen, respect hebben voor elkaar en niet onmiddellijk oordelen. Laten we van de leerlingen leren dat het denken in hokjes en dogma’s niet meer van deze tijd is. Laten we het ‘framen’ achter ons laten en de bereidheid ontwikkelen om dingen te zien zoals ze zijn. De urgentie is er, de middelen zijn er, de kennis is er en de professionele kwaliteit ook. Nu alleen nog de wil en bereidheid om te vermenigvuldigen door samen te delen.

Later selecteren…

Wat ons betreft is de oproep van de Onderwijsraad overigens een ‘no brainer’. Of zoals schoolleider Richard Gerding (Dr. Nassau College in Norg) het verwoordt: “Wij zien de onderbouw periode nu al als één geheel en niet als afzonderlijke jaren. Leerlingen krijgen maximaal de tijd en ruimte om zich te kunnen ontplooien. Waarbij het gaat om ‘het kunnen’, ‘het willen’ en ‘het vertrouwen hebben in jezelf’. Wij merken nu al dat er een cognitieve versnelling optreedt gedurende de eerste drie leerjaren op het VO. Door te investeren in het creëren van meer eigenaarschap van het onderwijsleerproces. Waardoor leerlingen enorm kunnen groeien qua persoonlijke en cognitieve ontwikkeling.”

“Het advies ‘schooladvies groep 8 laten vervallen’ maakt mij erg gelukkig. Want het is niet nodig en werkt belemmerend voor de ontwikkeling van leerlingen om te snel te moeten passen in een bepaalde leerweg. En de structuur aanpassen of een ‘stelselwijziging’ is daarvoor niet meteen nodig.”

Beter differentiëren…

In de media lezen wij dat leraren zich afvragen hoe zij alle niveaus in een brugklas goed kunnen bedienen. Een goed punt, maar in de praktijk prima op te lossen. Door anders om te gaan met tijd, leeractiviteiten en leerbronnen. Zet leerlingen in één stamgroep bij elkaar, maar cluster ze per vak in niveaugroepen. Tussentijds kun je leerlingen dan uitdagen door ze een of meer vakken op een hoger niveau te laten proberen. Zo wordt niemand (te vroeg) op zijn zwakste schakel afgerekend.

Dit is ook precies de reden waarom binnen gepersonaliseerd onderwijs in de onderbouw het curriculum anders is ontworpen. Met voor alle vakken de leerdoelen van alle niveaus in één rubric náást elkaar. Hierdoor kunnen leerlingen tot en met jaar 3 makkelijk vakken op een passend niveau doen. En hebben docenten langer tijd om leerlingen te determineren. Bovendien toont onderzoek aan dat cognitief sterke leerlingen in zo’n brede brugklas (en dus ook in een brede stamgroep) niet minder gaan presteren, terwijl minder sterke leerlingen er juist wel van profiteren.

Resultaten

Wij, bestuurders en schoolleiders van een of meer Nederlandse scholen pretenderen niet alle wijsheid in pacht te hebben. Maar willen graag delen wat wij in de praktijk hebben ontdekt en gerealiseerd. Omdat dit naadloos aansluit bij de oproep van de Onderwijsraad. En alle kritische onderwijsprofessionals in staat stelt om ‘op de werkvloer en met eigen ogen’ te zien waartoe die oproep binnen Nederlandse scholen kan leiden. Dus nodigen wij alle collega’s daarvoor uit. Gericht op uitwisseling en leren van elkaars ervaringen.

Neem daarom contact met ons op, en reserveer alvast wo. 2 juni 2021 van 15.00u – 17.30 uur aanstaande in je agenda voor ons webinar. Om samen de uitdagingen te bespreken. Om samen vast te stellen wat nodig is. En om als onderwijs boven onszelf uit te stijgen.

Kunskapsskolan Community Nederland