Dertien workshops en hoge verwachtingen

Welkom bij het verslag van de tweejaarlijkse Kunskapsskolan Startersdag!
Een inspirerende dag waarop zo’n 80 onderwijsprofessionals, die voor het eerst werken binnen het Kunskapsskolan-onderwijs, samenkwamen om elkaar te ontmoeten, ervaringen te delen en zich te verdiepen in het gedachtegoed van Kunskapsskolan. Met inspirerende presentaties van collega’s uit Zweden en meer dan 13 interactieve workshops stond de dag volledig in het teken van leren met én van elkaar.

Robert heeft dertig jaar ervaring als financieel professional in het bedrijfsleven. Echter is hij vandaag – op een septemberdag in 2025 – in Dordrecht bij de Kunskapsskolan Startersdag. Bedoeld voor docenten en niet-docerende collega’s die voor het eerst aan de slag zijn binnen het gepersonaliseerd Kunskapsskolan onderwijs. De docenten zijn afkomstig van vijf verschillende scholen die het predicaat Kunskapsskolan Partnerschool mogen voeren.

Robert verklaart zijn overstap naar het onderwijs als ‘in een gesprek met mijn echtgenote kwam op een gegeven moment op tafel: wordt het niet eens tijd om de opgedane ervaring te delen met jonge mensen. Dus heb ik besloten aan de slag te gaan als docent economie.’ Met uiteindelijk een bewuste keus voor Kunskapsskolan onderwijs.
Want hij is ervan overtuigd dat het júist in deze turbulente tijden van groot belang, jonge mensen voor te bereiden op hun latere leven in een balans tussen kennis en vaardigheden. Beiden gaan immers van cruciaal belang zijn, weet hij uit ervaring. Robert hoopt deze dag vooral meer te horen over de verbinding tussen leerlingen en docenten. ‘Ik heb veel ervaring met coaching, ook in de sport, maar wil ook graag weten hoe dat binnen Kunskapsskolan onderwijs werkt.’

Informeel

De setting van de Kunskapsskolan Startersdag is zoals je van een Kunskapsskolan event mag verwachten. Informeel, open, positief, verbindend en boordevol aangereikte informatie. Tachtig docenten en niet-docerende collega’s samen met Kunskapsskolan vertegenwoordigers uit Nederland en Zweden in de Pauluskerk in Dordrecht. Een typisch Protestant kerkgebouw midden in de gemeenschap. Gerund door mensen die je daar ook verwacht: vader (waarschijnlijk de koster) die ongevraagd uitlegt wat de grote voordelen zijn van gebruik van ‘zijn’ zalen en zaaltjes. En zoon die ‘pa komt helpen als er grotere groepen langskomen’. 

Leeftijdscategorieën

Opvallend is de leeftijd van de ‘starters’. Niet slechts jonge docenten vers van de opleiding of in hun tweede baan, maar vertegenwoordigers uit álle leeftijdscategorieën. Verder blijkt Roberts achtergrond ook al geen uitzondering: binnen een halfuur hebben al vijf anderen verteld dat hun docentschap het resultaat is van een carrière-switch. Al blijken niet álle aanwezige starters heel bewust voor dit type onderwijs te hebben gekozen. Sommigen erkennen ‘er ingerold te zijn’. Dus is er veel te leren, tijdens deze gezamenlijke dag.

Visie

Kunskapsskolan is een van oorsprong Zweeds onderwijsmodel, met in Zweden meer dan dertig succesvolle scholen. Maar behalve in Nederland – vertelt Kenneth Nyman, Director International Operations uit Stockholm deze ochtend – is Kunskapsskolan ook actief in tal van andere landen. Kenneth leidt, zoals dat hoort op een Startersdag, de ‘nieuwe’ collega’s langs de visie van Kunskapsskolan, de uitgangspunten van het gepersonaliseerd onderwijs en de ambitie met betrekking tot de leerlingen.
Want om dat laatste draait het. Leerlingen die allemaal verschillend zijn en over talenten beschikken die ontdekt en ontwikkeld moeten worden. Binnen de Kunskapsskolan filosofie krijgen zij de mogelijkheid om – intensief begeleid – in hun eigen tempo en op hun eigen niveau te leren. Op basis van hoge verwachtingen, want ook dát kenmerkt het Kunskapsskolan onderwijs. Het tegenovergestelde van ‘vrijheid-blijheid’. 

Regie 

Binnen Kunskapsskolan leren leerlingen regie te pakken over hun eigen ontwikkeling. Precies zoals zij dat ook later nodig gaan hebben. En dus is er sprake van ‘afnemende sturing’: leerlingen krijgen wanneer zij eraan toe zijn gaandeweg de ruimte om zelf keuzen te maken. ‘In de wetenschap’, benadrukt Kenneth Nyman, ‘dat dit per leerling sterk verschilt. Sommige leerlingen kun je al snel die ruimte geven en bij anderen moet je vaststellen dat dit er niet in zit. Waaraan wij toevoegen: het leven is wat jij ervan maakt. Ook al weten we heel goed dat dit voor een deel van de leerlingen – met een meer kwetsbare positie  – een grotere uitdaging is.’ 

Dertien workshops

De Kunskapsskolan Startersdag biedt los van het Zweedse missie-visie verhaal niet minder dan dertien workshops. Van ‘samenwerken vanuit de kernwaarden’, tot ‘onderwijsplanning’, de ‘rol als coach’, ‘samen werken aan onderwijskwaliteit’ en ‘formatieve assessment’. Voor elk wat wils, met op elk terrein Kunskapsskolan professionals en ervaringsdeskundigen die met plezier hun inzicht delen. Door middel van een zelfontwikkelde ‘escaperoom’ bijvoorbeeld, of door mensen uit te leggen hoe je zaken kunt aanpakken. Te veel om allemaal bij te wonen, dus hebben deze ‘starters’ zelf de regie in handen ten aanzien van hun eigen ontwikkeling. 

Verschillen

Sven is gymdocent en is ook als starter aanwezig. Hij heeft binnen het reguliere onderwijs gewerkt en ziet duidelijke verschillen. ‘Waar ik eerder werkte gingen de vergaderingen vooral over de resultaten van leerlingen. Hier gaat het over de leerlingen en delen collega’s hun observaties. Daardoor werken we veel meer samen als team en zijn we beter in staat om leerlingen optimaal te begeleiden. Ik voel mij als gymdocent hier ook veel meer betrokken bij het onderwijsproces.’ Hij is als stagiair in contact gekomen met Kunskapsskolan en heeft de keuze voor dit onderwijs dus heel bewust gemaakt.

Eyeopener

Robert vinden we aan het eind van de Startersdag terug in een workshop over ‘leerling motivatie’. Daar hoort hij een waarschuwing: zie leerling motivatie en ‘het leuk zijn van je lessen’ niet als doel, maar als een afgeleide. ‘Het belangrijkste is dat je de leerlingen helpt hun gepersonaliseerde leerdoelen te behalen’, is de boodschap. ‘Want dát is de toegevoegde waarde die jij als docent hebt te leveren.’
Het blijkt voor menige starter een eyeopener, want veel geven toe veel energie te steken in ‘het leuk maken van de omgeving waar hun leerlingen moeten leren’. En dus beantwoordt ook deze workshop aan het doel van de Kunskapsskolan Startersdag: inzicht geven in wat dit gepersonaliseerd onderwijs in de praktijk betekent en van docenten en niet-docerende professionals vraagt. Een dag met tal van kansen om jezelf te ontwikkelen. Onderweg om het verschil te maken voor je leerlingen.